Nieoperacyjne leczenie schorzeń kolana

Ból kolana

Ból kolana to jedna z najczęstszych dolegliwości dotykających ludzi w różnym wieku. Może mieć różne przyczyny, w tym urazy, przeciążenia, choroby zwyrodnieniowe lub zapalne stawów. Objawy bólu kolana mogą się różnić w zależności od przyczyny i stopnia zaawansowania choroby.

Ból kolana zwykle odczuwamy podczas ruchu stawu i jego obciążania. Ból może mieć różny charakter od pieczenia, pulsowania poprzez kłucie aż do bólu paraliżującego. W niektórych przypadkach ból może być tak silny, że uniemożliwia normalne funkcjonowanie i poruszanie się.

Przyczyny bólu kolana są bardzo różnorodne. Dolegliwości bólowe mogą sygnalizować zerwanie lub uszkodzenie więzadeł, uszkodzenie chrząstki stawowej, uszkodzenie łąkotki, przeciążenie lub zwyrodnienia stawu kolanowego czy inne choroby zapalne stawu. 

W każdym przypadku warto pamiętać o profilaktyce i dbać o zdrowie swojego układu ruchu. Regularne ćwiczenia, wzmacnianie mięśni, utrzymywanie ich elastyczności, prawidłowa dieta oraz unikanie gwałtownych przeciążeń i urazów to kluczowe elementy utrzymania zdrowych kolan.

Anatomia kolana

Kolano to skomplikowany staw, który łączy kość udową z kością piszczelową. Jego normalna funkcja umożliwia nam  podstawowe możliwości poruszania się, chodzenia i  biegania. 

Kość udowa, kość piszczelowa i kość rzepki to trzy główne kości tworzące kolano. Te trzy kości połączone są więzadłami i mięśniami. W środku zakończenia kości pokryte są chrząstką stawową – tkanką o wyjątkowej budowie, bardzo odpornej na nacisk i ścieranie. Niestety mimo tych charakterystycznych cech, u osób po 50 roku życia, dość często rozwija się choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego. 

Wewnątrz stawu kolanowego znajdują się dwie łąkotki: boczna i przyśrodkowa, które pomagają w amortyzowaniu ruchów i zmniejszeniu tarcia pomiędzy kośćmi. Uszkodzenie łąkotek to statystycznie najczęściej występująca choroba stawu kolanowego. Zwykle ma podłoże urazowe, ale często też jest objawem procesu ich degeneracji postępującym z wiekiem Pacjenta. 

W stawie kolanowym znajduje się pewna ilość płynu stawowego (mazi stawowej), który działa jak smar dla stawu. Płyn ten jest niezbędny dla prawidłowego działania kolana. Jego ważną funkcją jest również odżywianie chrząstki stawu. Zaburzenia jego objętości, od nadmiaru (wysięku) do radykalnego zmniejszenia, są najczęściej objawem toczącej się choroby zwyrodnieniowej stawu. 

Staw kolanowy posiada cały system więzadeł, którego zadaniem jest jego stabilizacja. Do głównych zaliczamy więzadła poboczne: boczne i przyśrodkowe oraz więzadła krzyżowe: przednie i tylne. Uszkodzenia tych więzadeł zdarzają się dość często i wymagają specjalistycznego leczenia. 

Rzepka to mała kość, która znajduje się w przedniej części stawu kolanowego i jest łatwo wyczuwalna pod skórą. Rzepka ułatwia ruch stawu poprzez zwiększenie siły mięśnia czworogłowego uda. Z uwagi na ogromne siły, które na nią działają chrząstka na powierzchni stawowej rzepki jest najgrubsza w całym organiźmie – jej grubość to około 4 milimetrów. 

Wokół kolana znajduje się wiele mięśni mających wpływ na jego funkcjonowanie. Obok głównych takich jak: dwugłowy uda, trójgłowy łydki, czworogłowy uda i przywodziciel uda występuje wiele mniejszych, których praca jest niezmiernie ważna. Ich uszkodzenie lub przeciążenie może prowadzić do dysfunkcji całego stawu. 

Dlaczego boli kolano?

Ból kolana jest bardzo częstą przyczyną konsultacji ze specjalistą ortopedii. Może on być spowodowany zarówno urazami tego stawu jak i występować bez bezpośredniej, zauważalnej dla Pacjenta, przyczyny. W drugim przypadku najczęściej mamy do czynienia z toczącym się procesem degeneracyjnym w obrębie którejś z tkanek stawu lub jej przeciążeniem. Zmiany przeciążeniowe dotyczą nie tylko osób aktywnych fizycznie i sportowców. Mogą to być powolne, wieloletnie procesy zachodzące podczas normalnego życia. 

Do często spotykanych w praktyce źródeł bólu kolana zaliczamy: 

• uszkodzenie degeneracyjne łakotki

Uszkodzenie degeneracyjne łąkotki kolana to schorzenie, które rozwija się stopniowo w wyniku naturalnego zużycia stawu kolanowego. Łąkotki to dwie chrząstki w kształcie półksiężyca, które umieszczone są wewnątrz stawu kolanowego i odgrywają kluczową rolę w jego stabilizacji i odżywianiu chrząstki stawowej. 

Podczas uszkodzenia degeneracyjnego łąkotki dochodzi do pęknięć i osłabienia jej struktury. Schorzenie to najczęściej dotyka osoby powyżej 50 roku życia. 

Pojawiają się bóle najczęściej związane z chodzeniem i obrzęk, który utrudnia normalne funkcjonowanie. Objawy uszkodzenia degeneracyjnego łąkotki to również sztywność stawu kolanowego oraz ograniczenie jego ruchomości. Wraz z postępem choroby, ból może stawać się coraz bardziej nasilony i utrudniać wykonywanie codziennych czynności, takich jak chodzenie czy wchodzenie po schodach.

• uszkodzenie urazowe łąkotki

Uszkodzenie łąkotki kolana, na skutek urazu, to dość powszechne urazowe schorzenie, które może prowadzić do znacznego ograniczenia funkcji stawu kolanowego. 

Do uszkodzenia łąkotki kolana najczęściej dochodzi w wyniku urazu sportowego typu skręcenie. Często występuje u osób grających w piłkę nożną, koszykówkę, siatkówkę czy uprawiających narciarstwo. Wysokie statystyki tego typu urazów są również łączone z niskim poziomem wytrenowania ogólnego i tzw. stabilizacji ciała. 

Objawy uszkodzenia łąkotki kolana obejmują ból, obrzęk, niestabilność stawu i trudności w chodzeniu. Pacjenci z uszkodzeniem łąkotki zazwyczaj odczuwają ból przy wykonywaniu ruchów stawu kolanowego. Zaburzone są podstawowe funkcje lokomocyjne takie jak chodzenie i bieganie, chodzenie po schodach. Mogą również odczuwać sztywność i ograniczenie ruchomości stawu.

• uszkodzenie więzadła pobocznego kolana

Najczęściej mamy do czynienia z uszkodzeniem więzadła pobocznego po stronie przyśrodkowej kolana – jest to związane z anatomią stawu kolanowego. Do naderwania więzadła dochodzi zazwyczaj podczas urazu skrętnego kolana. Ze względów biomechaniki i anatomii kolana kontuzja ta często powiązana jest z uszkodzeniem łąkotki przyśrodkowej jak również z uszkodzeniem więzadła krzyżowego przedniego.

Szczęśliwie uszkodzenia te mają dobrą tendencję do gojenia się. Właściwie zdiagnozowane i zabezpieczone kolano, wsparte specjalistyczną rehabilitacją najprawdopodobniej wróci do swojej funkcji. 

• uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego 

Uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego (ACL) to poważne urazowe schorzenie, które może prowadzić do znacznego ograniczenia funkcji stawu kolanowego. Jest to bowiem jedno z głównych więzadeł, które odpowiadają za stabilizację stawu kolanowego. Jego uszkodzenie może prowadzić do niestabilności i przeciążenia innych tkanek w tym łąkotek i chrząstki stawowej.

Do uszkodzenia ACL najczęściej dochodzi w wyniku urazu skrętnego kolana przy dużych siłach zewnętrznych. Z tego powodu uszkodzenie ACL często połączone jest np. z urazem chrząstki stawowej, łąkotki czy naderwaniem innych więzadeł. 

Objawy uszkodzenia ACL obejmują obrzęk, niestabilność stawu i trudności w chodzeniu. Podczas urazu ból kolana nie jest charakterystyczny – więzadło to może ulec uszkodzeniu lub całkowitemu zerwaniu bez wyraźnych dolegliwości bólowych. 

Ból towarzyszy Pacjentowi w późniejszej fazie jako przejaw przeciążenia stawu. 

• chondromalację kolana

Chondromalacja kolana to schorzenie, które charakteryzuje się uszkodzeniem chrząstki stawowej. Jest to jedno z najczęstszych schorzeń stawowych i dotyka zarówno młodych, jak i starszych pacjentów. Najczęściej dotyczy stawu kolanowego. 

Choroba ta rozwija się w wyniku zaburzeń odżywiania i metabolizmu chrząstki, a także nadmiernej ekspozycji na naciski mechaniczne na staw kolanowy. Czynniki ryzyka dla chondromalacji kolana to m.in. otyłość, wady anatomiczne stawu kolanowego, wypadki i urazy stawu kolanowego, a także intensywna aktywność fizyczna.

Chondromalacja kolana może również rozwijać się u osób o małej aktywności fizycznej. Chrząstka, tak jak inne tkanki, hartuje się i wzmacnia jeśli jest poddawana regularnemu obciążaniu. Przy czym obciążenie to nie może być dla niej ekstremalnie duże. Normalne, systematyczne chodzenie, rekreacyjne bieganie i rekreacyjne uprawianie innych sportów wzmacnia chrząstkę i zapobiega chondromalacji. W sytuacji już zdiagnozowanego procesu chorobowego rodzaj aktywności należy skonsultować ze specjalistą – lekarzem lub fizjoterapeutą.

Typowymi objawami chondromalacji kolana są:

• ból pojawiający się w czasie lub po wysiłku fizycznym
• wysięk w stawie
• trzeszczenie odczuwalne podczas ruchu 

Uszkodzenie chrząstki kolana określane jako chondromalację kolana klasyfikuje się najczęściej w skali Outerbridge’a lub w skali ICRS (International Cartilage Repair Society) gdzie poszczególne stopnie oznaczają głębokość zmian degeneracyjnych: 

• stopień I – tzw. rozmiękanie i obrzęk chrząstki, powierzchnia chrząstka z bardzo twardej i idealnie gładkiej zmienia się w lekko “zmechaconą” i uginającą się pod naciskiem
• stopień II – pojawiają się pęknięcia, które nie sięgają głębiej niż połowa grubości chrząstki
• stopień III – pęknięcia sięgają głębiej niż połowa grubości chrząstki
• stopień IV – pęknięcia sięgają głębiej, aż do warstwy podchrzęstnej 

• zmiany zwyrodnieniowe kolana

Zmiany zwyrodnieniowe stawu kolanowego to jedna z najczęstszych chorób degeneracyjnych, która występuje u osób starszych, ale dotyka również coraz więcej młodszych pacjentów. Choroba ta charakteryzuje się stopniowym pogorszeniem się stanu chrząstki stawowej kolana, co prowadzi do bólu, sztywności oraz ograniczenia ruchomości.

Przyczynami choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego są między innymi przebyte urazy i mikrourazy, nadwaga, niewłaściwe ustawienie stawów (koślawość i szpotawość), choroby metaboliczne oraz procesy związane z wiekiem. Często też występuje u osób po operacjach stawu kolanowego.

Objawy choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego zwykle zaczynają się od bólu stawu, szczególnie podczas wysiłku fizycznego lub po dłuższym siedzeniu. W miarę postępu choroby, ból staje się coraz bardziej intensywny i pojawia się sztywność stawu, co utrudnia codzienne czynności, takie jak chodzenie lub wchodzenie po schodach. Często również pojawiają się trzeszczenie lub chrupanie w stawie.

• zespół bocznego przyparcia rzepki 

Zespół bocznego przyparcia rzepki (ang. lateral patellar compression syndrome) jest jednym z najczęstszych zaburzeń biomechaniki stawu kolanowego, dotykającym głównie osoby aktywne fizycznie. Polega on na niewłaściwym ułożeniu rzepki, co powoduje zwiększony ucisk i tarcie w bocznym przedziale stawu kolanowego pomiędzy chrząstką rzeki i kłykcia kości udowej.

Najczęstszą przyczyną zespołu bocznego przyparcia rzepki jest nierównowaga napięć mięśni bocznej i przyśrodkowej części uda. Czasami jest to skorelowane z nieprawidłową, wrodzoną budową kości tworzących staw kolanowy. Choroba ta częściej występuje u kobiet. Do jej wystąpienia predysponuje również płaskostopie i koślawość kolan. 

Objawy zespołu bocznego przyparcia rzepki obejmują ból i dyskomfort w okolicy stawu kolanowego, który zwykle nasila się podczas aktywności fizycznej, zwłaszcza przy wchodzeniu po schodach lub bieganiu po nierównym terenie. Często również występuje trzeszczenie lub chrupanie w stawie.

Częstym objawem jest przenikliwy ból kolana pojawiający się podczas dłuższego siedzenia ze zgiętą nogą – objaw ten nazywamy “kolanem kinomana”. 

• uszkodzenie więzadła właściwego rzepki czyli “kolano skoczka”

Uszkodzenie więzadła właściwego rzepki, popularnie nazywane “kolanem skoczka” to dość często występująca kontuzja kolana. Szczególnie narażona na nie jest grupa osób aktywnych i młodych sportowców. 

Więzadło właściwe rzepki to struktura anatomiczna, która biegnie od rzepki do guzowatości kości piszczelowej. Zadaniem więzadła jest utrzymywanie rzepki w prawidłowym położeniu w stawie kolanowym. Więzadło to jest równocześnie ścięgnem końcowym mięśnia czworogłowego uda – jest więc częścią  tzw. aparatu wyprostnego kolana, którego działanie polega na prostowaniu tego stawu. 

Możliwą przyczyną uszkodzenia więzadła właściwego rzepki jest nagłe i gwałtowne skręcenie kolana lub uderzenie w okolicę stawu kolanowego. Częściej jednak mamy do czynienia z uszkodzeniem tego więzadła w procesie degeneracyjnym. Na skutek przenoszenia dużych obciążeń, często połączonym ze złą techniką ruchu lub osłabioną strukturą tkanki, więzadło zaczyna chorować. Początkowo objawy nie są nasilone i szybko ustępują, więc często są bagatelizowane. 

Jak diagnozuje się kolano?

Podstawowym narzędziem diagnostycznym jest badanie kliniczne. Do jego przeprowadzenia wykorzystuje się szereg tzw. testów. Wynik testu może być jednoznaczny i jasno może wskazywać na uszkodzenie danej struktury np. więzadła. 

W przypadku przeciążenia, zmian degeneracyjnych lub urazu wielotkankowego badanie kliniczne może nie dawać jasnych odpowiedzi. W takim wypadku, w pierwszej kolejności, wykorzystuje się badanie ultrasonograficzne (USG). 

W naszej klinice badanie takie jest przeprowadzane już na pierwszej wizycie i przez tego samego specjalistę. Dane zebrane podczas wywiadu, badania klinicznego i uzupełnione przez badanie USG daje często komplet potrzebnych do leczenia informacji. 

W razie potrzeby dalszej diagnostyki wykorzystuje się badanie rezonansem magnetycznym i/lub tomografem komputerowym. 

Jakie są typowe objawy schorzeń kolana?

Objawy kliniczne danego schorzenia u każdego Pacjenta mogą się od siebie różnić. Jednak u większości Pacjentów mogą one wyglądać podobnie. 

Typowe dolegliwości obserwowane w określonych dysfunkcjach:

• uszkodzenie łąkotki

ból w rzucie szpary stawowej po stronie uszkodzenia, ból przy nacisku na tę okolicę, obrzęk, ból podczas ruchu (szczególnie pełny wyprost i pełne zgięcie), ból podczas obciążania, zablokowanie ruchu

• uszkodzenie więzadła pobocznego

ból w okolicy więzadła, ból przy koślawieniu lub szpotawieniu (wygięciach na boki), odczucie niestabilności kolana

• uszkodzenie więzadła krzyżowego

odczucie niestabilności kolana podczas chodzenia, obrzęk stawu

• chondromalacja kolana

ból w trakcie wysiłku fizycznego, ból po wysiłku fizycznym, nawracające dolegliwości bólowe, obrzęk stawu

• zmiany zwyrodnieniowe kolana

ból w trakcie lub/ i po wysiłku, utrudniony wyprost i zgięcie, sztywność stawu, obrzęk stawu, utrudnione poruszanie się

• zespół bocznego przyparcia rzepki

ból bocznego przedziału kolana, ból w czasie większego wysiłku fizycznego, ból w czasie siedzenia ze zgiętym kolanem (“kolano kinomana”), obrzęk stawu

• uszkodzenie więzadła właściwego rzepki

ból w trakcie aktywności, ból po aktywności fizycznej, ból przy nacisku na więzadło, obrzęk więzadła.

Jak nieoperacyjnie leczyć kolano?

Wiele kontuzji i schorzeń kolana można leczyć zachowawczo, czyli bez ingerencji chirurgicznej. Postęp w dziedzinie medycyny zachowawczej często daje pewność osiągnięcia dobrego rezultatu leczenia. 

Dla wielu Pacjentów leczenie zachowawcze jest też leczeniem z wyboru. Dotyczy to szczególnie sytuacji kiedy zależy im na uwolnieniu się od bólu, odsunięciu w czasie planowanej operacji lub kiedy nie mogą lub nie chcą poddać się zabiegowi. 

W nieoperacyjnym leczeniu schorzeń kolana wykorzystujemy zarówno rehabilitację jak i procedury sonochirurgiczne. W praktyce często łączymy obie formy leczenia. Za pomocą odpowiedniego zabiegu sonochirurgicznego minimalizujemy stan zapalny, stymulujemy lub przyspieszamy procesy gojenia tkanek, likwidujemy ból. Tak “przygotowany” Pacjent rozpoczyna realizację programu rehabilitacji i specjalistycznych ćwiczeń. 

Leczenie rehabilitacyjne znajduje szczególne zastosowanie w kontuzjach, które wynikają z zaburzonej mechaniki ruchu, ograniczeniach ruchomości stawów czy obniżonej elastyczności i sile mięśni np. w przypadku zespołu bocznego przyparcia rzepki czy przeciążonych ścięgien.

Leczenie sonochirurgiczne jest bardzo precyzyjnym działaniem przebiegającym pod kontrolą głowicy USG. Dzięki nowoczesnej technologii lekarz, na obrazie monitora, dokładnie widzi zarówno uszkodzoną tkankę jak i narzędzie którym się posługuje. Korzystając z tego narzędzia przeprowadza, w trybie ambulatoryjnym, zabiegi które dają szybki efekt i często umożliwiają powrót do normalnego funkcjonowania.

Zabiegi sonochirurgiczne wykorzystujemy do leczenia w przypadku: 

• uszkodzeń łąkotki

Jeśli chcesz wiedzieć więcej o leczeniu uszkodzeń łąkotki kliknij tutaj: https://www.crsclinic.pl/schorzenia/uszkodzenie-lakotki/

• stanów zapalnych ścięgien i więzadeł

Jeśli chcesz wiedzieć więcej o leczeniu stanu zapalnego ścięgien kliknij tutaj: https://www.crsclinic.pl/schorzenia/zapalenie-sciegien-2/

• stanów zapalnych kaletek

Jeśli chcesz wiedzieć więcej o leczeniu stanu zapalnego kaletki kliknij tutaj: https://www.crsclinic.pl/schorzenia/zapalenie-sciegien-2/

• zmian zwyrodnieniowych kolana

Jeśli chcesz wiedzieć więcej o leczeniu zmian zwyrodnieniowych kolana kliknij tutaj: https://www.crsclinic.pl/schorzenia/zmiany-zwyrodnieniowe-gonartroza/

• uszkodzenia więzadła właściwego rzepki

Jeśli chcesz wiedzieć więcej o leczeniu więzadła właściwego rzepki kliknij tutaj: https://www.crsclinic.pl/schorzenia/kolano-skoczka-uszkodzenie-wiezadla-wlasciwego-rzepki/

• chondromalacji chrząstki stawowej

Jeśli chcesz wiedzieć więcej o chondromalacji chrząstki stawowej kolana kliknij tutaj: https://www.crsclinic.pl/schorzenia/chondromalacja-powierzchni-stawowej/