Jak złagodzić ból kręgosłupa lędźwiowego?

Do kogo udać się na konsultację z bólem kręgosłupa?

Ból w okolicy lędźwiowej bardzo często powoduje, że decydujemy się na wizytę u lekarza. Często jednak Pacjenci mają dylemat, jak złagodzić ból kręgosłupa lędźwiowego i jaki specjalisty od kręgosłupa lędźwiowego będzie najlepszy. Ortopeda, neurochirurg, neurolog czy może fizjoterapeuta? Wybór jest bardzo ważny, bo zwykle kierunkuje cały proces leczenia. Jak zatem wybrać odpowiedniego specjalistę

Wszyscy wyżej wymienieni specjaliści od kręgosłupa lędźwiowego mają kompetencje, żeby leczyć Pacjenta z bólem pleców. Słowo klucz to specjalizacja i doświadczenie. Należy szukać osoby, która ma przede wszystkim duże doświadczenie w leczeniu schorzeń kręgosłupa. Przykładowo, ortopeda może zajmować się problemami w obrębie wszelkich stawów oraz kręgosłupa. Są jednak ortopedzi specjalizujący się wyłącznie w leczeniu kręgosłupa. Podobnie neurochirurg czy neurolog. Taki lekarz może specjalizować się w leczeniu chorób neurologicznych ośrodkowego układu nerwowego (mózgu i rdzenia kręgowego). Co nie oznacza, że ma doświadczenie w leczeniu np. rwy kulszowej. Podobnie z fizjoterapeutami. Rehabilitant może mieć wielu Pacjentów z problemami stawów kolanowych, ale małe doświadczenie w prowadzeniu Pacjentów z dyskopatią. 

Innym problemem jest tzw. charakter bólu. Część Pacjentów ma ostre dolegliwości kręgosłupa. Inni cierpią ból w sposób nawracający, z okresami zaostrzenia i zanikania. Obie grupy wymagają innego podejścia i innych metod leczenia. Natomiast w większości przypadków niezbędna jest współpraca kompetentnego lekarza z doświadczonym fizjoterapeutą. Dlatego wybierając specjalistę, do którego chcesz się wybrać z bólem kręgosłupa, warto też zwrócić uwagę, w jakiej placówce przyjmuje. Ważne, żeby był to ośrodek, w którym pracują specjaliści lekarze ortopedzi i neurochirurdzy oraz fizjoterapeuci. 

Przyczyny bólu kręgosłupa lędźwiowego

Diagnostyka bólu kręgosłupa lędźwiowego może nastręczać pewnych trudności. Związane jest to z kilkoma aspektami:

• specyficzną budową anatomiczną różnych osób,
• bezpośrednią bliskością podrażnionych tkanek
• częstym przeciążeniem lędźwi siedzeniem i pracą fizyczną
• pochodzeniem bólu z różnych tkanek: stawów, dysków, nerwów, więzadeł czy mięśni.

W praktyce klinicznej często spotykamy się z sytuacją bardziej złożoną. U Pacjenta ból kręgosłupa lędźwiowego jest sumą podrażnienia lub choroby wielu różnych tkanek w okolicy pleców. Dlaczego tak się dzieje? Odpowiedź często jest prozaiczna. W ciągu życia przyzwyczajamy się do pewnych dolegliwości. W pewnym momencie normą staje się, że „coś pobolewa”, ciągnie i odczuwamy sztywność w okolicy lędźwiów. Takie objawy są już sygnałem, że coś się dzieje. Jednak ten sygnał nie jest wystarczająco mocny i jednoznaczny, żeby zdecydować się na szukanie pomocy specjalisty. Dopiero po pewnym czasie, kolejny, mocniejszy nawrót choroby powoduje niemożność normalnego funkcjonowania i pracy zawodowej. Wtedy kierujemy kroki do specjalisty. Jednak w takim stanie prawidłowa diagnoza często bywa już dużym wyzwaniem.

Ból kręgosłupa a zmiany zwyrodnieniowe

Poszczególne kręgi kręgosłupa są połączone małymi stawami międzykręgowymi. Stawy międzykręgowe mogą chorować i być objęte stanem zapalnym podobnie, jak duże stawy typu staw kolanowy czy biodrowy. 

Najczęściej występującą chorobą stawów międzykręgowych są zmiany zwyrodnieniowe. Oznacza to, że chrząstka na ich powierzchniach ulega degeneracji i przyspieszonemu zużyciu. Z czasem chrząstka zużywa się tak bardzo, że może być bezpośrednią przyczyną bólu kręgosłupa. Na tym nie koniec. Proces zapalny zwykle obejmuje również tkanki leżące wokół stawu. Skutkuje to zmniejszeniem ich elastyczności, co z kolei utrudnia normalny, naturalny ruch. 

Zmiany zwyrodnieniowe tych drobnych stawów łączą się z jeszcze inną przypadłością. Chodzi o dyskopatię, czyli chorobą krążka międzykręgowego zwanego potocznie dyskiem. W wyniku choroby wysokość krążka obniża się, powodując zwiększenie nacisku na stawy i ich szybsze zużywanie. Jako antidotum na te dolegliwości lekarze często zalecają Pacjentowi zredukowanie wagi ciała. Niestety najczęściej jest to warunek konieczny, acz niewystarczający. Konieczna jest tutaj praca z kompetentnym fizjoterapeutą nad poprawą pracy mięśni odciążających kręgosłup lędźwiowy. Spełnienie obu wyżej opisanych warunków z pewnością przyniesie o wiele lepszy efekt. 

Dyskopatia a ból kręgosłupa lędźwiowego

W potocznej mowie wszystkie dolegliwości w obrębie kręgosłupa często określane są przez Pacjentów jako “dyskopatia”. Z medycznego punktu widzenia, dyskopatia to tylko jedno z wielu schorzeń, które mogą być odpowiedzialne za występujące dolegliwości. Jednakże faktem jest, że w praktyce klinicznej obserwujemy coraz częstsze występowanie dyskopatii u Pacjentów. Co gorsza, ujawnia się ona w coraz młodszych grupach wiekowych. Przychodzi do nas wielu trzydziestolatków z bólem kręgosłupa, u których diagnozujemy już silną dyskopatię.

Co to jest dyskopatia?

Jak już wspomniałem, dyskopatia oznacza proces zwyrodnieniowy krążka międzykręgowego. Krążek międzykręgowy zwany potocznie dyskiem to specyficzny rodzaj chrząstki znajdującej się pomiędzy sąsiadującymi ze sobą kręgami. Dyski stabilizują kręgi, dlatego są silnie z nimi powiązane. Działają także jako swoiste amortyzatory połączeń międzykręgowych. Na skutek toczącego się procesu degeneracyjnego poszczególne warstwy dysku zaczynają pękać, powodując ból kręgosłupa. Z czasem proces się nasila. Ostatnim, najbardziej zaawansowanym stadium choroby jest pełne pęknięcie dysku. Dochodzi wtedy zazwyczaj do bezpośredniego podrażnienia korzenia nerwowego. Wywołuje to bardzo poważne dolegliwości bólowe, a nawet zaburzenia czucia w nodze lub obu nogach.

Czasami mamy niestety do czynienia z ekstremalną sytuację. Ucisk na korzeń nerwowy jest tak silny, że występuje niedowład mięśni oraz zaburzenie pracy zwieraczy odbytu. W takim stanie Pacjent kwalifikuje się zwykle do natychmiastowego zabiegu operacyjnego.

Aby dysk działał w prawidłowo i spełniał swoje funkcje, musi być odpowiednio odżywiony i uwodniony. Uwodnienie dysku z kolei zapewnia mu odpowiednią wysokość. Dysk odżywia się na zasadzie osmozy. Woda i substancje odżywcze wnikają w strukturę pod wpływem zmiany ciśnienia. Co zatem należy robić, żeby zapewnić swoim dyskom prawidłowe „środowisko pracy”? Odpowiedź jest banalna. Ruszać się! Warto podkreślić, że nie chodzi tutaj o jakieś zaawansowane ćwiczenia. Nawet najprostsze formy ćwiczeń jak chodzenie, spacerowanie, rekreacyjna jazda na rowerze wystarczą. Ważne, aby praktykować je regularnie. Niestety, jak wynika z naszych obserwacji, nie jest to takie oczywiste dla większości Pacjentów. Zwyciężają u nich złe nawyki siedzącego trybu życia. Efekty widać w gabinetach lekarskich i fizjoterapeutycznych. 

Co to jest rwa kulszowa?

Rwa kulszowa to podrażnienie nerwu kulszowego. Objawia się bólem i zaburzeniem czucia w całym obrębie przebiegu tego nerwu. Czyli od kręgosłupa lędźwiowego do stopy. Dolegliwości mogą być odczuwane zarówno podczas spoczynku, jak i w trakcie ruchu ciała. 

W większości przypadków rwę kulszową wywołuje bezpośredni nacisk wywierany przez uszkodzony dysk na korzeń nerwu. Czasami jednak identyczne objawy mogą być spowodowane przez nadmiernie napięty mięsień gruszkowaty.

Spotyka się również przypadki tzw. pseudo rwy kulszowej. Objawy wyglądają bardzo podobnie. Jednak są wywoływane przez podrażnioną powierzchnię stawową, więzadła czy przeciążony staw krzyżowo-biodrowy. 

Nieoperacyjne leczenie bólu kręgosłupa lędźwiowego 

Jeszcze niedawno Pacjenci cierpiący na schorzenia odcinka lędźwiowego byli przekonani, że jedyna droga do wyleczenia wiedzie przez salę operacyjną. Na szczęście już tak nie jest. W ostatnich latach nastąpił bardzo szybki rozwój metod diagnozowania i mało inwazyjnego leczenia. Dzięki temu zdecydowana większość Pacjentów może być kwalifikowana do leczenia nieoperacyjnego. 

Sonochirurgia w leczeniu bólu kręgosłupa lędźwiowego

Na szczególną uwagę w odpowiedzi na pytanie, jak złagodzić ból kręgosłupa lędźwiowego zasługuje tzw. sonochirurgia. Leczenie sonochirurgiczne oznacza przeprowadzanie mało inwazyjnych zabiegów pod kontrolą aparatury ultrasonograficznej (USG). Lekarz specjalista od kręgosłupa lędźwiowego, dzięki wykorzystaniu głowicy USG może precyzyjnie dotrzeć do uszkodzonej tkanki. Zapewnia to bardzo dużą dokładność. Obrazowo mówiąc, lekarz może precyzyjne trafić w chory obszar. Wykonywane tą metodą procedury lecznicze charakteryzują się wyjątkową skutecznością.

Leczenie sonochirurgiczne zasadniczo dzielimy na dwie grupy:

• zabiegi przeciwzapalne
• zabiegi przeciwbólowe

W przypadku zabiegów przeciwzapalnych chodzi o precyzyjne podanie leku wygaszającego stan zapalny.

W zabiegach przeciwbólowych lekarz oddziaływuje bezpośrednio na podrażnione zakończenia nerwów redukując ich aktywność, np. przez zamrożenie.

Procedury sonochirurgiczne nie niosą ryzyka powikłań pooperacyjnych. Nie wymagają też hospitalizacji Pacjenta. Wielką zaletą jest również praktycznie brak jakichkolwiek przeciwwskazań do ich wykonania. Dlatego możemy je stosować u Pacjentów w różnym stanie zdrowia, z wieloma chorobami towarzyszącymi. Jest to szczególnie cenne w przypadku osób w starszym wieku. Młodsi Pacjenci doceniają za to inny praktyczny aspekt zabiegów sonochirurgicznych. Po takim zabiegu najczęściej już na drugi dzień można wrócić do pracy. 

Rehabilitacja a ból kręgosłupa

Większość schorzeń kręgosłupa lędźwiowego rozwija się na podłożu przeciążenia mechanicznego. Oznacza to, że określona tkanka zaczyna chorować z powodu nadmiernego obciążenia. Jako koronny przykład takiego przeciążenia można podać zbyt długi czas spędzany w pozycji siedzącej. 

Siedzenie powoduje nadmierne obciążenie dysków. Podczas długotrwałego pozostawania w pozycji siedzącej dyski są ściskane tylko z jednej strony. Tymczasem dla dobrego odżywienia potrzebują one zmiany kierunków nacisku.

Siedzenie powoduje też skrócenie (tzw. przykurcze) w obrębie mięśni nóg i miednicy. Skutkuje to ograniczeniem możliwości pełnego wyprostu w pozycji stojącej. Taka osoba zaczyna poruszać się na co dzień w lekko zmienionej pozycji całego ciała. Są to zmiany niezauważalne dla oka. Jednak powodują stałe mikro przeciążenia. W rezultacie, po latach z tych niezauważalnych zmian rodzą się już bardzo zauważalne dolegliwości. Uporczywy ból kręgosłupa lędźwiowego i dyskomfort w codziennym funkcjonowaniu

Jak zatem złagodzić ból kręgosłupa lędźwiowego? Z pomocą może tutaj przyjść odpowiednio dobrana rehabilitacja. Ćwiczenia wykonywane pod okiem wykwalifikowanego fizjoterapeuty. Zwykle fizjoterapia daje efekt w postaci wzmocnienia mięśni posturalnych i, co za tym idzie, poprawy postawy całego ciała. Fizjoterapeuci stosują również tzw. terapię manualną. Za pomocą różnych technik, takich jak masaż, mobilizacje czy manipulacje, terapia manualna przynosi ulgę w bólu i poprawia funkcje ruchowe. Najczęściej ma ona na celu rozluźnienie nadmiernie napiętych tkanek oraz zwiększenie ruchomości stawów i kręgosłupa. W dłuższej perspektywie rehabilitacja jest bardzo skuteczną metodą walki z bólem kręgosłupa lędźwiowego. Dlatego rehabilitacja jest niezwykle ważna dla osób borykających się z bólem kręgosłupa. Jest to kompleksowy proces. Obejmuje stosowanie różnych metod i technik mających na celu złagodzenie objawów bólowych oraz poprawę jakości życia pacjenta.

Jedną z najpopularniejszych metod stosowanych w rehabilitacji bólu kręgosłupa jest technika PIA (Proprioceptive Neuromuscular Facilitation). Polega ona na aktywacji i wzmocnieniu mięśni posturalnych. W efekcie prowadzi do poprawy postawy ciała. Dzięki tej metodzie pacjenci uczą się utrzymywania prawidłowej pozycji ciała. Przekłada się to na zmniejszenie obciążenia kręgosłupa i zmniejszenie ryzyka wystąpienia bólu.

Rehabilitacja bólu kręgosłupa jest procesem długotrwałym, ale bardzo skutecznym. Regularne wykonywanie ćwiczeń i stosowanie odpowiednich technik może prowadzić do znacznego zmniejszenia objawów bólowych. Dlatego tak ważne jest, aby Pacjenci byli systematyczni i konsekwentni w swoich działaniach.

Warto również pamiętać, że każdy Pacjent jest inny. Dlatego rehabilitacja powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb i możliwości. Jeśli borykasz się z tym problemem, warto skonsultować się z fizjoterapeutą i rozpocząć odpowiednie leczenie.

Łagodzenie bólu kręgosłupa lędźwiowego – podsumowanie

W przypadku bólu nie zwlekaj z podjęciem odpowiednich działań. Skonsultuj się z odpowiednim specjalistą od kręgosłupa lędźwiowego i rozpocznij leczenie. Jak widać, istnieje wiele skutecznych metod, dzięki którym będziesz mógł szybko powrócić do normalnego życia bez uciążliwego bólu. Pamiętaj, że Twoje zdrowie i komfort są najważniejsze, dlatego warto zrobić wszystko, aby skutecznie złagodzić ból kręgosłupa lędźwiowego i zapobiec ewentualnym powikłaniom.