Ból ścięgna Achillesa

Jeśli poczujesz ból w tylnej części łydki tuż nad piętą, trudno go zignorować. To okolica, która u osób aktywnych i tych prowadzących siedzący tryb życia bywa narażona na niemałe wyzwania. Źródłem dyskomfortu często jest ścięgno Achillesa, jedna z najbardziej narażonych na urazy struktur w ludzkim organizmie.

Czym jest ścięgno Achillesa? Gdzie się znajduje?

Ścięgno Achillesa to niepozorny, ale bardzo wytrzymały pasmo tkanki łącznej. Łączy ono mięśnie łydki – brzuchaty i płaszczkowaty – z guzem piętowym. To największe i najmocniejsze ścięgno w ciele człowieka, a mimo to – paradoksalnie – wyjątkowo podatne na przeciążenia i urazy.

Można je wyczuć palcami – biegnie od dolnej części łydki aż do pięty. Przy każdym kroku, podskoku i biegu jest intensywnie wykorzystywane.

Ścięgno Achillesa – jaką pełni funkcję?

Bez zdrowego ścięgna Achillesa nie da się stanąć na palcach, wspiąć po schodach czy pobiec na autobus. Przenosi napięcie z mięśni łydki na kość piętową, pozwalając na wykonanie ruchu zginania stopy. Jego działanie jest kluczowe w:

• chodzeniu i bieganiu,
• skakaniu,
• staniu na palcach,
• hamowaniu ruchów stopy.

Każdy z tych ruchów wymaga ogromnej wytrzymałości i elastyczności tej struktury. Przeciążone, niewłaściwie rozgrzane lub zbyt rzadko ćwiczone – ścięgno Achillesa daje o sobie znać bólem i sztywnością.

Najczęstsze urazy i schorzenia ścięgna Achillesa

Nawet niewielkie zaniedbania, jak zabiegany poranek bez rozgrzewki, mogą prowadzić do problemów. Najczęściej spotykane są:

• stan zapalny ścięgna (tendinopatia Achillesa),
• częściowe naderwanie,
• całkowite zerwanie,
• entezopatia, czyli zmiany zwyrodnieniowe w miejscu przyczepu do pięty.

Nie zawsze uraz powstaje gwałtownie. Przeciążenia potrafią latami kumulować się, aż w końcu nastąpi nagłe pogorszenie.

Zerwane a naderwane ścięgno Achillesa

W sytuacji nagłego, silnego bólu można mieć podejrzenie poważnej kontuzji. Zerwanie oznacza całkowite przerwanie ciągłości ścięgna, co niszczy zdolność do oparcia się na tej nodze i często wymaga interwencji chirurgicznej. Naderwanie jest mniej gwałtowne – część włókien zostaje uszkodzona, ale funkcja całości jeszcze się utrzymuje, choć pojawia się ból i osłabienie.

Różnicę często określi dopiero diagnostyka obrazowa (USG, rezonans).

Zapalenie ścięgna Achillesa – objawy i przyczyny

Stan zapalny, czyli tendinopatia, to chyba najczęstszy problem tej okolicy. Objawy obejmują:

• uczucie sztywności rano (tzw. ból rozruchowy),
• tkliwość uciskową,
• narastający ból przy aktywności,
• czasami lekkie ocieplenie i obrzęk.

Przyczyn może być wiele:

• nagła zmiana intensywności treningów,
• niewłaściwe obuwie,
• płaskostopie lub stopa wydrążona,
• zaburzenia elastyczności mięśni łydki,
• schorzenia ogólnoustrojowe (np. reumatoidalne zapalenie stawów),
• wiek i degeneracja tkanek.

Zazwyczaj schorzenie dotyczy osób uprawiających sporty biegowe lub skoczne, ale nie omija też tych, którzy po latach przerwy wracają do aktywności.

Ból ścięgna Achillesa – co może oznaczać?

Ból w tej okolicy najczęściej zwiastuje przeciążenie. Niekiedy jest wynikiem mikrourazów, innym razem początkiem poważniejszego stanu zapalnego. Może także świadczyć o niewydolności mięśni łydki, zaburzeniach biomechaniki stopy i goleni lub być powikłaniem wcześniejszych urazów. Często współistnieje z sztywnością i ograniczeniem zakresu ruchu.

Ostry, przeszywający ból połączony z “strzałem” powinien skłonić do szybkiej diagnostyki – to może być zerwanie lub naderwanie.

Entezopatia ścięgna Achillesa – jako jedna z przyczyn bólu ścięgna

To choroba dotycząca miejsca przyczepu ścięgna do kości, będąca połączeniem zmian zwyrodnieniowych i mikrozapalnych. Objawia się bólem, nasilającym się podczas aktywności oraz przy ucisku tuż nad piętą. U części osób pojawia się także wyczuwalny guzek czy zgrubienie.

Często powstaje na skutek długotrwałych przeciążeń lub powtarzających się mikrourazów. Utrzymujący się ból powinien być sygnałem do konsultacji z lekarzem lub fizjoterapeutą.

Ścięgno Achillesa – leczenie i rehabilitacja

Każda dolegliwość tej okolicy powinna zostać oceniona przez specjalistę. W zależności od przyczyny, leczenie opiera się na kilku filarach:

• Odpoczynek – kluczowy, zwłaszcza przy ostrym zapaleniu.
• Terapia manualna oraz indywidualnie dobrane ćwiczenia wzmacniające i rozciągające.
• Leczenie farmakologiczne – leki przeciwzapalne (głównie miejscowo), zimne okłady.
• Fizykoterapia – fala uderzeniowa, laseroterapia, ultradźwięki.
• Dobór wkładek ortopedycznych w razie potrzeby.
• W poważnych urazach – zabieg chirurgiczny połączony z długotrwałą rehabilitacją.

W procesie powrotu do sprawności niezwykle ważna jest cierpliwość – zbyt szybki powrót do aktywności grozi nawrotem kontuzji.

Wybrane formy terapii fizjoterapeutycznej:

• Ćwiczenia ekscentryczne łydki
• Masaż poprzeczny ścięgna
• Mobilizacja stawów skokowych
• Kinezjotaping

Niektóre z metod wymagają pracy z wykwalifikowanym specjalistą, inne można, po instruktażu, wykonywać samodzielnie.

Jak uniknąć urazów ścięgna Achillesa?

Dużą rolę odgrywa profilaktyka. O czym warto pamiętać?

• Stawiaj na systematyczną rozgrzewkę przed aktywnością fizyczną.
• Dbaj o elastyczność mięśni łydki – stretching po treningu i delikatne rozciąganie rano.
• Wybieraj odpowiednie, amortyzujące obuwie dopasowane do stopy.
• Unikaj gwałtownego zwiększania obciążeń treningowych – progresja powinna być stopniowa.
• Nie ignoruj bólu – nie “rozbiegasz” problemów z ścięgnem.

Dobrze dobrany plan treningowy w połączeniu z regularnym masażem czy rolowaniem mięśni łydki potrafi znacząco zmniejszyć ryzyko kontuzji.

Ścięgno Achillesa, niepozorne, a niezwykle ważne dla codziennego ruchu, szybko przypomina o sobie przy najmniejszym przeciążeniu. Warto słuchać swojego ciała, dbać o profilaktykę i nie lekceważyć pierwszych objawów, by długo cieszyć się sprawnością.