Ścięgno Achillesa – budowa, najczęstsze przeciążenia i kontuzje

Jedną z często występujących kontuzji w sporcie – zarówno wyczynowym jak i amatorskim –  jest uszkodzenie ścięgno Achillesa.

Funkcją tej struktury jest „dźwiganie” ciężaru ciała przy każdym kroku.

Ścięgno Achillesa – budowa

Ścięgno Achillesa poddawane jest ogromnym obciążeniom podczas chodu nie wspominając o aktywności sportowej! Właśnie dlatego jest to najmocniejsza struktura ścięgnista naszego układu ruchu.

Z powodu regularnych i dużych obciążeń jakim poddawane jest ścięgno Achillesa, natura wytworzyła mechanizmy przeciwdziałające jego nadrywaniu.

Na omówienie zasługuje przede wszystkim budowa przypominająca strukturę „liny okrętowej”. Ścięgno to zbudowane jest z pęczków pojedynczych włókien, które skręcone są na swoim przebiegu o około 90 stopni. Taka budowa zapewnia rozproszenie siły rozrywającej, która może powstawać w momencie gwałtownego napięcia ścięgna z jednoczesnym jego rozciąganiem. Ma to miejsce przy każdym kroku a potęgowane jest wielokrotnie np. przy lądowaniu na jednej nodze.

Drugim ważnym elementem buforującym przeciążenia jest specyficzny przyczep do kości piętowej. Przyczep ten jest bardzo rozległy i przybiera kształt „języka” owijającego guz piętowy. Początek przyczepu umiejscowiony jest na tylno-górnej krawędzi pięty, następnie przebiega po powierzchni tylnej guza piętowego i zawija się ku powierzchni podeszwowej guza płynnie przechodząc w rozcięgno podeszwowe. Z uwagi na anatomiczne połączenie tych dwóch struktur często przeciążenie rozcięgna podeszwowego jest wynikiem nieprawidłowej biomechaniki ścięgna Achillesa i mięśni łydki. Jest to drugi mechanizm rozproszenia energii wprost wyrywającej ścięgno z kości piętowej.

Aby wyobrazić sobie jak duże są to siły nadmienię, że podczas lądowania na jednej nodze po skoku z wysokości mogą działać siły rozciągające o wartości szacowanej na 500 – 600 kg na 1 cm2 ścięgna!

Pomimo opisanych powyżej „buforów” Achilles często ulega przeciążeniom – od stanu zapalnego poprzez naderwania aż do całkowitych zerwań.

Przeciążone ścięgno Achillesa

Typowymi objawami przeciążenia mogą być:

• sztywność i ból przy pierwszych krokach,
• ból dotykowy,
• ból mijający po rozgrzewce
• obrzęk

Objawów tych nie można lekceważyć ponieważ zaniedbanie właściwego leczenia może prowadzić do całkowitego urwania ścięgna. Oznacza to zawsze potrzebę leczenia operacyjnego i wielomiesięcznej rehabilitacji. Co gorsza nikt nie da Wam gwarancji powrotu do pełnej sprawności (a przynajmniej nie powinien:)

W diagnozowaniu chorób tej struktury bardzo często wykorzystuje się ultrasonografię. Badanie USG może szybko pokazać zmiany chorobowe w budowie ścięgna, które nie są zauważalne podczas badania klinicznego. Badanie to jest przydatne także w ocenie postępów rehabilitacji.

Zalecenia w przypadku kontuzji i objawów bólowych

W przypadku wystąpienia ostrego bólu w obrębie ścięgna zaleca się:

• przerwanie aktywności fizycznej
• chodzenie o kulach w przypadku większego bólu (do czasu wykonania diagnostyki)
• chodzenie z podpiętkami (ok 1,5 cm wysokości) w obu butach
• chłodzenie ścięgna
• szybką konsultację z ortopedą lub fizjoterapeutą

Katarzyna Grabowska – fizjoterapeuta, CRS Clinic