Rwa kulszowa to podrażnienie nerwu kulszowego. Nerw kulszowy jest nerwem obwodowym obejmującym swoim zasięgiem mięśnie, stawy i skórę kończyny dolnej. Pojedyncze włókna nerwowe, które budują nerw kulszowy, rozpoczynają się w zwojach nerwowych kręgosłupa lędźwiowego. Z tego powodu urazy, przeciążenia i stany zapalne w okolicy lędźwiowej mogą powodować podrażnienie samego nerwu kulszowego.
Rwa kulszowa jest często spotykaną przypadłością. Określenie rwa kulszowa nie oznacza samej choroby czy schorzenia, ale cały zespół objawów.
Objawy rwy kulszowej mogą zaistnieć samoistnie bez wyraźnej przyczyny. Pacjenci często zgłaszają pojawienie się pierwszych symptomów rwy kulszowej z samego rana po przespanej nocy. Najczęściej okazuje się jednak, że wcześniej występowały u nich już "zwiastuny" przeciążenia kręgosłupa lędźwiowego. Były jednak bagatelizowane.
Do często występujących pierwszych objawów zwiastujących rwę kulszową możemy zaliczyć:
Zwykle rwa kulszowa rozpoczyna się od bólu placów z lekkim promieniowaniem do okolicy pośladka. Jeśli pomimo pierwszych dolegliwości pacjent nie ograniczy aktywności, chodzenia i siedzenia, dolegliwości narastają. Ból staje się bardziej dokuczliwy i promieniuje w dół. Przechodzi na tylną powierzchnię uda, obejmuje dół podkolanowy i schodzi niżej na łydkę.
W sytuacji mocno podrażnionego nerwu kulszowego pacjent będzie odczuwał dolegliwości wzdłuż całej kończyny. Ból, mrowienie i drętwienie są odczuwalne na łydce oraz stopie. Dokładna lokalizacja zależy od części nerwu, która jest uciśnięta. W zależności od lokalizacji ucisku objawy mogą pojawiać się bardziej z tyłu lub boku łydki.
Innym, groźnym objawem jest występowanie niedowładu mięśni. W skrajnej postaci może dojść wręcz do tzw. porażenia mięśni.
W pierwszym przypadku pacjent zauważa, że obniżyła się siła niektórych grup mięśniowych. Najczęściej mamy do czynienia ze zmniejszeniem siły mięśni stopy. Pacjent ma wtedy problem ze stanięciem na palcach lub oderwaniem przodostopia od podłoża.
W przypadku porażenia mięśni występuje już całkowita niezdolność do ich napięcia. Przykładowo, pacjent nie jest w stanie poruszyć stopą.
Obniżenie napięcia lub porażenie może również dotyczyć tzw. mięśni zwieraczy. Przy ich osłabieniu pacjent będzie miał problemy z kontrolą mikcji i defekacji.
Niedowład lub porażenie mięśni, choć zdarzają się stosunkowo rzadko, są wskazaniem do pilnej konsultacji z lekarzem. Objawy te świadczą o dużym ucisku i niedokrwieniu nerwu kulszowego. Przedłużanie się tej sytuacji może spowodować stałą utratę funkcji mięśni.
W przypadku zmniejszonej siły mięśni nogi czy wręcz utraty możliwości poruszania kończyną, jak najszybciej należy skonsultować się z lekarzem. Tak samo dotyczy problemów z wypróżnianiem.
Objawy takie jak mrowienie, drętwienie i ból można traktować inaczej. Zaleca się spędzenie 2 - 3 dni w pozycji leżącej. Przebywanie w pozycji leżącej powinno zmniejszyć nacisk na nerw kulszowy i częściowe zmniejszenie objawów. W tym czasie, w sposób naturalny, powinien ustępować również stan zapalny w miejsce nacisku na nerw.
Przemieszczanie się, chodzenie, jazda samochodem w pierwszej dobie ostrych dolegliwości najczęściej powoduje znaczne pogorszenie stanu pacjenta. W takiej sytuacji nawet przemieszczenie się na wizytę u lekarza może przynieść więcej problemów niż pożytku.
Warto mieć świadomość, że lekarz prawdopodobnie przekaże wtedy pacjentowi dwa zalecenia. Pierwszym będzie właśnie odpoczynek w pozycji leżącej przez kilka dni. Drugim, skierowanie na badanie rezonansu magnetycznego w celu dalszej diagnostyki. Badanie rezonansu wymaga od pacjenta przebywania przez co najmniej 30 min w nieruchomej pozycji. Osoba, która odczuwa silne ból, będzie miała duży problem, aby wytrzymać tyle czasu w jednej pozycji ciała.
Jak widać zatem powyżej, w przypadku podejrzenia rwy kulszowej, lepiej nie "walczyć ze sobą", tylko zostać w łóżku i przeczekać pierwsze 2 - 3 dni do czasu wyraźnego zmniejszenia dolegliwości. Wtedy dopiero będzie czas na wizytę u specjalisty.
Pacjent z dolegliwościami specyficznymi dla rwy kulszowej powinien skonsultować się ze specjalistą. Odpowiednie kompetencje w zakresie badania kręgosłupa posiadają następujący specjaliści:
Lekarz neurochirurg zajmuje się leczeniem układu nerwowego i chorób z tym związanych. Leczenie rwy kulszowej na pewno wchodzi zatem w zakres jego kompetencji. Należy jednak zwrócić uwagę, czym w praktyce zajmuje się konkretny lekarz. Neurochirurg może specjalizować się również w leczeniu schorzeń mózgu czy samego rdzenia kręgowego. W takim wypadku raczej nie będzie miać odpowiedniego doświadczenia do leczenia rwy kulszowej.
Lekarz ortopeda zajmuje się leczeniem mięśni, stawów oraz układu kostnego, w tym kręgosłupa. Rwa kulszowa najczęściej ma związek z chorobą kręgosłupa (dyskopatią). Stąd lekarz ortopeda jak najbardziej posiada odpowiednie kompetencje, by pomóc skutecznie pacjentowi. Niemniej, podobnie jak w przypadku neurochirurga, bardzo ważne będzie znalezienie specjalisty, który na co dzień zajmuje się podobnymi schorzeniami i ma jak najbogatsze doświadczenie.
Oddzielną grupę stanową lekarze zajmujący się tzw. zabiegami interwencyjnymi w przypadkach bólu pleców. Są to lekarze, którzy wykonują specjalistyczne zabiegi szybko zmniejszające stan zapalny i ból kręgosłupa. W pracy wykorzystują dedykowaną aparaturę, np. aparat USG w celu precyzyjnego wykonania małoinwazyjnego zabiegu.
Do zabiegów tego typu zaliczamy:
W przypadku objawów rwy kulszowej pacjent może udać się również do fizjoterapeuty. Należy jednak zaznaczyć, że w razie wątpliwości co do diagnozy fizjoterapeuta powinien odesłać pacjenta do lekarza specjalisty.
Rwa kulszowa to po prostu podrażnienie nerwu kulszowego. Najczęściej nerw kulszowy uciśnięty jest w okolicy dysku i otworu międzykręgowego. Siła tego nacisku rośnie w trakcie przebywania w pozycji siedzącej i stojącej. W tych pozycjach najczęściej dochodzi zarówno do zwiększenia objawów rwy kulszowej, jak i samego bólu pleców.
Podrażniony nerw kulszowy jest bardzo wrażliwy na rozciąganie.
Do rozciągania nerwu kulszowego dochodzi w dwóch sytuacjach:
UWAGA: do zginania biodra i prostowania kolana dochodzi podczas normalnego chodzenia. Każdy krok składa się z tych czynności. Z tego właśnie powodu chodzenie z objawami rwy kulszowej nie jest wskazane.
Rwa kulszowa i ból kręgosłupa z reguły zmniejszają się w pozycji leżącej. Stąd ważnym zaleceniem jest odpoczynek w pozycji leżącej. Z reguły poleca się leżenie na placach z ugiętymi nogami. Może to być jednak dowolna inna pozycja, która zmniejsza objawy. Pozycję leżąca można traktować jako najważniejsze leczenie w pierwszej fazie rwy kulszowej.
Rwa kulszowa i dyskopatia to dwa różne problemy. Rwa kulszowa może być objawem wskazującym na chorobę krążka międzykręgowego, czyli dysku. Jednocześnie najczęstsze przyczyny rwy kulszowej to wspomniana dyskopatia oraz ucisk na nerw kulszowy przez mięsień gruszkowaty.
Rwa kulszowa z powodu ucisku mięśnia gruszkowatego to dość rzadko spotykana sytuacja. Mięsień gruszkowaty znajduje się pod mięśniem pośladkowym. Jego wzmożone napięcie może powodować ucisk na tkankę nerwową i powodować objawy promieniujące do nogi.
Rwa kulszowa najczęściej występuje jako następstwo choroby dysku. Zwyrodnienie dysku powoduje uszkodzenie struktury i zmianę kształtu dysku. Powoduje to ból kręgosłupa. Uszkodzony dysk może przesunąć się w stronę nerwu kulszowego, powodując jego niedokrwienie oraz ból promieniujący do nogi.
Rwa kulszowa to schorzenie, które może wymagać konsultacji z różnymi specjalistami. Jeśli odczuwasz silny ból w dolnej części pleców promieniujący do nogi, warto udać się najpierw do lekarza rodzinnego, który oceni objawy i skieruje do odpowiedniego specjalisty. Najczęściej pacjent trafia do neurologa, który zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem problemów związanych z nerwami. Ortopeda może być potrzebny, jeśli problem dotyczy kręgosłupa, a fizjoterapeuta pomoże w rehabilitacji i zmniejszeniu bólu poprzez odpowiednie ćwiczenia.
Rwa kulszowa może być leczona różnymi metodami w zależności od aktualnych dolegliwości i zaawansowania zamian chorobowych.
Obecnie większość pacjentów leczona jest zachowawczo lub metodami sonochirurgicznymi (miniinwazyjnymi). Leczenie operacyjne jest wskazane tylko dla niewielkiej grupy pacjentów, u których występują niedowłady i porażenia mięśni.
Rwa kulszowa w fazie powodującej duży ból i inne nasilone dolegliwości bywa oporna na leczenie rehabilitacyjne. Pacjent wtedy zwykle nie jest w stanie przyjmować określonych pozycji lub wykonywać właściwych ćwiczeń. Dlatego nowoczesne leczenie rwy kulszowej przebiega inaczej.
Lekarz specjalista wykonuje tzw. zabieg sonochirurgiczny obniżający stan zapalny i ból. Zabieg sonochirurgiczny to procedura medyczna wykonywana pod kontrolą aparatury USG. Po przyłożeniu głowicy USG lekarz widzi na monitorze głębiej położone tkanki. Dzięki temu może precyzyjnie podać do właściwego miejsca leki przeciwzapalne, np. podczas blokady zewnątrzoponowej. Zabieg taki obniża poziom bólu i zwiększa możliwości ruchowe pacjenta.
Po zmniejszeniu dolegliwości promieniujących do nogi oraz zmniejszeniu bólu można podjąć skuteczne leczenie rehabilitacyjne. Systematyczne ćwiczenia i leczenie rehabilitacyjne poprzedzone zastosowaniem metod sonochirurgicznych są w większości przypadków skutecznymi narzędziami w leczeniu bólu kręgosłupa i rwy kulszowej.
Specjalista neurochirurgii.
W pracy zawodowej ukierunkowany m.in na stosowanie interwencyjnych metod leczenia bólu oraz neuromodulacji.
Leczy zachowawczo i operacyjnie:
- zespoły bólowe kręgosłupa (szyjnego, piersiowego i lędźwiowego) w przebiegu dyskopatii, niestabilności, urazów kręgów, choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa oraz przetrwałe zespoły bólowe po zabiegach operacyjnych;
- choroby nerwów obwodowych: guzy nerwów obwodowych, neuropatie po urazach nerwów, neuropatie cukrzycowe, po półpaścu, neuropatie po leczeniu onkologicznym (CIPN), zespoły wieloobjawowego bólu miejscowego kończyn dolnych oraz górnych (CRPS);
- zespoły bólowe twarzy i głowy: ból neuropatyczny twarzy, neuralgia trójdzielna, szyjnopochodne dolegliwości bólowe głowy.
Specjalista interwencyjnego leczenia bólu - absolwent Pain School International (Międzynarodowej Szkoły Leczenia Bólu) Budapeszt, Węgry.
Pierwszy i jedyny w Polsce Cetryfikowany Sonografista Interwencyjny z certyfikatem CIPS wydawanym przez Światowy Instytut Bólu (World Institute of Pain).
Absolwent studiów Medycyna Bólu na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz Europejskiej Szkoły Neurochirurgii (Praga, Belgrad, Walencja, Moskwa).
Stypendysta międzynarodowego programu szkoleniowego z zakresu stymulacji rdzenia kręgowego oraz zwojów czuciowych i nerwów obwodowych w dolegliwościach bólowych.
Obecnie w trakcie indywidualnego międzynarodowego programu mentorskiego z dziedziny zabiegów neuromodulacji i neurochirurgii czynnościowej realizowanego za pośrednictwem International Neuromodulation Society.
W praktyce lekarskiej szeroko wykorzystuje mało inwazyjne metody leczenia i diagnozowania: blokady pod kontrolą USG lub RTG, kriolezję, termolezję, termolezję pulsacyjną. Współpracuje z najlepszymi w Polsce specjalistami od zaawansowanych metod leczenia chorób kręgosłupa, w tym metod endoskopowych.
Członek European Association of Neurosurgical Societies (Europejskiego Towarzystwa Neurochirurgów), World Institute of Pain, European Pain Federation, International Neuromodulation Society oraz Polskiego Towarzystwa Badań nad Bólem.
Konsultuje pacjentów w języku polskim, angielskim i włoskim.
Lekarz Kliniki Neurochirurgii Wojskowego Instytutu Medycznego.
Specjalizuje się w operacyjnym i zachowawczym leczeniu schorzeń układu nerwowego oraz bólu kręgosłupa.
Szczególnym obszarem jego zainteresowania są małoinwazyjne zabiegi i procedury przeciwbólowe wykonywane pod kontrolą aparatury ultrasonograficznej (USG) lub aparatu RTG. Procedury przeciwbólowe znajdują zastosowanie w ostrych i przewlekłych dolegliwościach kręgosłupa lędźwiowego i szyjnego w przebiegu: dyskopatii, zmian zwyrodnieniowych, rwy kulszowej.
Ukończył specjalistyczne szkolenia z zastosowania technik małoinwazyjnych:
“Blokady centralne i okołokręgosłupowe pod kontrolą usg”,
"Hands-on Microsurgery Course".
Zakres procedur sonochirurgicznych/ małoinwazytjnych stosowanych w przebiegu bólów pleców i szyi:
Pasjonat zdrowego stylu życia od zawsze związany ze sportem. Certyfikowany trener medyczny odznaczony przez Ministra Zdrowia medalem “Za Zasługi dla Ochrony Zdrowia”.
Absolwent Collegium Medicum Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Autor publikacji i wystąpień naukowych, uczestnik kursów z zakresu neurochirurgii.
